sposób wypowiedzi w utworze epickim
WYMAGANIA EDUKACYJNE Z JĘZYKA POLSKIEGO DLA KLASY 6 ZGODNE Z PROGRAMEMEM NAUCZANIA pod tytułem „MIĘDZY NAMI”, Wydawnictwa GWO, autorstwa: J. Piasta-Siechowicz, A. Łuczak, A. Murdzek, E. Prylińska
uczestniczy w rozmowie, dostosowuje wypowiedź do adresata, świadomie dobiera różne typy wypowiedzeń, odróżnia sytuację oficjalną od nieoficjalnej; czyta sprawnie poznany wcześniej tekst; wypowiada się w sposób uporządkowany, posługuje się pozawerbalnymi środkami wypowiedzi (mimiką, gestem, postawą ciała);
IV - podaje informacje w sposób zwięzły i precyzyjny - 1 p. V - poprawność ortograficzna , interpunkcyjna, zachowane normy gramatyczne (dopuszczalny 1 błąd z każdej kategorii) - 1 p. VI - czytelny i staranny zapis - 1 p. ----- 6 p. Przepis , instrukcja I - poprawna forma wypowiedzi ( składniki, sposób wykonania) - 1 p.
Omawia akcję w utworze dramatycznym i rozumie powiązania między częściami utworu dramatycznego (akt, scena) . Nazywa elementy świata przedstawionego w utworze epickim: w baśni, legendzie micie i bajce oraz powieści i utwór dramatycznym. Identyfikuje baśń, legendę, mit, bajkę, komiks oraz opowiadanie, powieść, fraszkę.
bywa złośliwa w wypowiedzi ★★★ EMFAZA: afektacja, patos, przesadna uczuciowość wypowiedzi ★★★ eliza: IRONIA: drwina ukryta w wypowiedzi aprobującej ★★★ LIRYZM: uczuciowy ton wypowiedzi ★★★ BOMBAST: przesadny patos, nienaturalność ★★★★ oona: KONTEKST: tło wypowiedzi ★★★ NARRACJA: sposób wypowiedzi w
Eine Frau Nach Einem Treffen Fragen. Odpowiedzi EKSPERTajrini odpowiedział(a) o 13:54 Świat przedstawiony to jeden ze składników dzieła literackiego, jest to ogół świata przedstawionego w utworze (czas akcji, miejsce akcji, bohaterów, zdarzenia, procesy życiowe, świat fizyczny, motywy, temat , postaci, fabuła, itd.).Świat przedstawiony to całokształt zaprezentowanych w nim zjawisk (stanów rzeczy, procesów, przeżyć, działań ludzkich), . Elementarnymi jednostkami konstrukcyjnymi świata przedstawionego są motywy; ich różnorodne kombinacje tworzą całości tego rodzaju, co postać literacka, fabuła, sytuacja liryczna; motywy dynamiczne kształtują czasowy wymiar świata przedstawionego (czas w dziele literackim), motywy statyczne, jego wymiary przestrzenne (przestrzeń w dziele literackim. To jest wszystko co napisane jest w książce...PROSZĘ BARDZO... Uważasz, że ktoś się myli? lub
Kolejna rzecz z rodzaju tych oczywistych. Niestety, jak się okazuje, wcale nie tak oczywistych, mimo że te pojęcia wbija się uczniom od zamierzchłych czasów podstawówki. Jednak są to działania bezskuteczne, a nawet wśród uczniów klas maturalnych spotyka się wcale nie tak rzadko niedopuszczalne utożsamienie wiersza z liryką, a prozy z epiką. Dlatego uznałem, że jest to kolejny problem, który zasługuje na omówienie. Zacznijmy od tego, że podział na wiersz i prozę nie ma najmniejszego związku z podziałem na lirykę i epikę. Gdyby można było dokonać takiego utożsamienia, połowa tych pojęć okazałaby się zbędna. Tak jednak nie jest, gdyż podziały na lirykę i epikę oraz wiersz i prozę odbywają się w oparciu o zupełnie inne kryteria. Wiersz i proza To dziwne, ale ku mojemu zdziwieniu właściwe zdefiniowanie tych pojęć okazało się ponad siły autorów słowników i encyklopedii. Mówiąc ściślej: definicje te byłyby dobre dwieście lat temu — później już nie, a to z powodu zmian, jakie dokonały się w literaturze w burzliwym wieku XIX. Zanim wskażę, czym są kolejno wiersz i proza, skupię się na słabościach tych definicji, a przy okazji obalę kilka mitów na temat tych pojęć. Czym jest wiersz Encyklopedia PWN definiuje wiersz w następujący sposób: wiersz — wypowiedź, w której oprócz składni właściwej dla każdego języka występuje podział na wersy, zwykle wyodrębnione graficznie; także krótki utwór wierszowany, przeważnie Nie jest to dobra definicja. Przede wszystkim nie wiadomo, co ma oznaczać wzmianka o składni. Cały język jej podlega, wiersze oczywiście też, ale akurat w najmniejszym stopniu. Zastanawiające jest również, jak sobie jej autor wyobraża wersy niewyodrębnione graficznie (w przypadku poezji spisanej oczywiście), bo jeśli używa słowa zwykle, to znaczy, że istnieją jego zdaniem zarówno wersy wyodrębnione, jak również wersy niewyodrębnione. Ostatnia jej część, jako nieco tautologiczna (wiersz to utwór wierszowany), nie jest dla nas przydatna. Nie jest też fortunna definicja zamieszczona na Wikipedii: Wiersz (także: mowa wiązana, oratio vincta) — sposób organizacji tekstu, polegający na powtarzaniu się w nim odcinków o takich samych właściwościach strukturalnych; przeciwieństwo prozy; utwór o swoistej językowej kompozycji, w której wers (linijka wiersza wyodrębniona intonacyjnie i graficznie) pełni funkcję wierszotwórczą, wykorzystuje środki stylistyczne w funkcji poetyckiej, impresywnej lub Ułomna jest w niej przede wszystkim pierwsza część, stawiająca wymóg powtarzalności odcinków o takich samych właściwościach strukturalnych, co powoduje, iż nie mieści się w niej np. wiersz wolny. Poza tym rytmizację, środki stylistyczne i inne podane w niej elementy można znaleźć również w prozie. Jest jednak coś, co łączy te niedoskonałe definicje — i właśnie ten element wspólny jest najważniejszy. Obie definicje zwracają uwagę na to, iż wiersz jest podzielony na wersy, wyodrębnione — jak podpowiada Wikipedia — graficznie i intonacyjnie. Przy tym zaznaczyć należy, że chociaż podział ten jest dla wiersza obligatoryjny, to sposób jego realizacji ma charakter arbitralny. Oznacza to, że o podziale na wersy nie decydują względy ani składniowe (wiersz składniowy przeszedł do historii wraz z końcem średniowiecza), ani rytmiczne (w XX wieku króluje wiersz wolny), lecz zamysł autora. Najkrótsza, a zarazem wyczerpująca definicja wiersza, może więc brzmieć następująco: wiersz — forma utworu literackiego pisanego tekstem podzielonym graficznie i intonacyjnie na wersy ustalone w sposób arbitralny, jednak mające długość nieprzekraczającą kilkunastu zgłosek Dlaczego ograniczam długość wersu do kilkunastu sylab? Nie jest to mój wymysł, lecz wynika z ograniczeń aparatu głosowego przeciętnego lektora i utrwalonych przez tradycję literacką nawyków słuchaczy: fraza dłuższa niż kilkunastozgłoskowa przestanie być wymawiana przez osobę recytującą i odbierana przez słuchacza jako wers. Na gruncie polskim wersy dłuższe niż 13-zgłoskowe występują sporadycznie i to raczej w pojedynczych wersach utworów pisanych wierszem wolnym. Najdłuższą spośród utrwalonych w poezji polskiej miar wiersza jest właśnie 13-zgłoskowiec. Powyżej 17 sylab w wersie pojawiałyby się dodatkowe średniówki, przez co słuchacz zacząłby takiego „tasiemca” odbierać jako sumę dwóch lub więcej wersów o standardowej długości. Byłby to już nie wers, lecz werset. Czym jest proza Definicje prozy też doskonałe nie są. Definicja PWN: proza [łac.] mowa niewiązana, w przeciwieństwie do poezji pozbawiona stałych jednostek rytmicznych3 jest tak naprawdę pozbawiona walorów poznawczych, gdyż opiera się na przeciwstawieniu, które nie ma racji bytu, odkąd obaliliśmy twierdzenie, że poezja musi się składać ze stałych jednostek rytmicznych, wyrzucające poza nawias poezji wiersz wolny. Definicja zamieszczona na Wikipedii jest podobnie nietreściwa: proza — mowa niewierszowana, przeciwieństwo wiersza4 Jest w niej jednak pewien walor. Jeśli przyjęliśmy, że wiersz jest mową podzieloną na wersy, to proza, jako mowa niewierszowana, będzie niepodzielona na wersy, czyli pisana tekstem ciągłym. Nie znaczy to, że tekstu prozatorskiego nie dzieli się na fragmenty. Można go podzielić na akapity, są to jednak już większe jednostki tekstu, składające się zazwyczaj z kilku lub więcej powiązanych ze sobą w większą całość zdań. W związku z tym słuszna wydaje się poniższa definicja: proza — forma utworu literackiego pisanego tekstem ciągłym lub podzielonym na większe jednostki grupujące powiązane ze sobą treściowo wypowiedzenia Wiersz i proza — wnioski Rożnica między wierszem a prozą dotyczy więc graficznej i intonacyjnej organizacji tekstu. W przypadku prozy jest to podział naturalny, wynikający ze składni i typowej intonacji (zdania) oraz związków między zdaniami (akapity). W przypadku wiersza jest to obowiązkowy, lecz przeprowadzony w sposób arbitralnie ustalony przez autora podział na jednostki, których długość nie przekracza kilkunastu sylab. Wydaje się, że jakiekolwiek rozszerzanie tych definicji prowadzi do nieuzasadnionych wykluczeń niektórych gatunków lub utworów. Jak widać, różnica dotyczy kwestii czysto formalnych i nie ma żadnego związku z treścią utworu. Zresztą bardzo łatwo jest przerobić prozę na wiersz — wystarczy dowolny tekst ciągły podzielić na wersy, by otrzymać coś, co od strony formalnej jest wierszem. Co więcej, na takiej przeróbce tekst nic nie straci, a może zyskać, natomiast przeróbka wiersza na prozę będzie zawsze ze szkodą dla tekstu. Liryka i epika Podział na rodzaje literackie uwzględnią przede wszystkim charakter utworów. Definicja liryki Encyklopedia PWN daje następującą definicję liryki: liryka — jeden z 3 rodzajów literackich, obejmujący utwory głównie wierszowane, których głównym przedmiotem przedstawienia są przeżycia wewnętrzne człowieka, jego uczucia, doznania i I jest to bardzo trafna definicja. Zawiera ona informację, że liryka obejmuje głównie utwory wierszowane, jednak nie utożsamia jej z wierszem. Charakter liryczny może mieć również tekst pisany prozą, jednak samodzielne utwory tego typu spotyka się rzadko, częściej możemy mówić o nacechowanych lirycznie fragmentach prozy w większych utworach, które w całości należą do epiki lub dramatu. Definicja epiki Wspomniana już encyklopedia PWN definiuje epikę w następujący sposób: epika [gr. epikós < épos ‘słowo’, ‘opowieść’, ‘pieśń’] — jeden z rodzajów literackich (obok liryki i dramatu); obejmuje utwory, w których podstawową formą wypowiedzi jest narracja o zdarzeniach i zjawiskach ujętych w postać fabuły i przedstawionych z obiektywnym (epickim) Tutaj należy tylko z dystansem potraktować wzmiankę o obiektywnym dystansie, ponieważ wyrzuca ona za burtę epiki sporą część spuścizny prozy pozytywistycznej (niewielka strata…) oraz np. powieści produkcyjne typowe dla socrealizmu (których i tak nikt o zdrowych zmysłach nie czyta, chyba że ma ochotę pośmiać się z naiwności lub służalczości tworzących je autorów). Zresztą nawet w klasycznych eposach ów tak zwany epicki dystans jest tylko pozorny. Liryka i epika — zasadnicze cechy i różnice Cóż więc stanowi zasadniczą różnicę między liryką i epiką? Na pewno nie forma zapisu, lecz to, na czym koncentruje się tekst. Utwory liryczne koncentrują się na silnie zaznaczonym podmiocie lirycznym, a konkretnie na jego uczuciach, doznaniach, przekonaniach, stanach wewnętrznych itp. Utwory epickie koncentrują się na świecie przedstawionym, a przede wszystkim na jego cechach i rozgrywających się w nim wydarzeniach. Ujmując zagadnienie od strony dominujących form wypowiedzi, należałoby dodać, że: W utworach epickich dominującymi formami wypowiedzi są narracja i opis, a także dialog. W przypadku liryki będzie to monolog liryczny. Tu trzeba tylko dodać, że utwory liryczne mogą także wykorzystywać formy opisu (także opisu sytuacji, zbliżonego do narracji). Komplikuje to nieco sprawę, ale pamiętać należy, że jeśli elementy te służą przede wszystkim wyrażeniu stanów wewnętrznych „ja” lirycznego, utwory takie zalicza się do liryki. Wiele tego typu utworów powstało w nurcie sentymentalizmu i romantyzmu. I tu dochodzimy do kolejnego podziału — na lirykę bezpośrednią i lirykę pośrednią: liryka bezpośrednia obejmuje utwory liryczne, w których przeżycia wewnętrzne podmiotu lirycznego wyrażane są wprost, w formie monologu lirycznego liryka pośrednia obejmuje utwory liryczne, w których podmiot liryczny jest mniej wyeksponowany, a swoje przeżycia wewnętrzne wyraża przez opisy (liryka opisowa) lub przedstawienie zdarzeń (liryka sytuacyjna), a także dialogi. Proszę zauważyć, że charakter epicki może mieć zarówno tekst pisany prozą, jak i wierszem. Takie gatunki jak poematy (np. Pan Tadeusz Mickiewicza) czy powieści poetyckie (np. Konrad Wallenrod czy Grażyna Mickiewicza, Giaur Byrona) są z definicji utworami epickimi pisanymi wierszem. Co więcej, sama nazwa epika nawiązuje do eposu (np. Iliada, Odyseja Homera), zwanego też poematem heroicznym lub poematem bohaterskim, który koncentrował się wokół narracji związanej z losami głównego bohatera (jednostkowego i zbiorowego), przeplatanej szczegółowymi opisami. W identyczny sposób pisane są też poematy heroikomiczne (np. Myszeida, Monachomachia i Antymonachomachia Krasickiego), będące parodiami klasycznych eposów. Charakter epicki będą też miały bajki (bajki Ezopa, Krasickiego, La Fontaine’a) które są najczęściej pisane wierszem (nie mylić z baśniami, które mylnie utożsamia się często z bajkami), wiele satyr (satyry Pijaństwo i Żona modna Krasickiego mają zdecydowanie epicki charakter), a także część fraszek (np. O doktorze Hiszpanie Kochanowskiego). W przypadku krótszych utworów wierszowanych należy jednak zachować ostrożność przed nieuzasadnionym przypisywaniem im epickiego charakteru, możemy mieć bowiem do czynienia z liryką pośrednią, która wyraża stany wewnętrzne podmiotu przez opis przyrody lub sytuacji. Pewną ciekawostkę stanowi tu wspomniany Pan Tadeusz, którego 12 ksiąg przynależy bez wątpienia do epiki (jest to opowieść o losach polskiej szlachty z początku XIX w.), jednak dopisany później Epilog ma charakter typowo liryczny (jest to silnie nacechowany emocjonalnie monolog liryczny przepełniony wyrażanymi wprost uczuciami i marzeniami poety przebywającego na emigracji). Nie da się ukryć, że zdecydowana większość utworów pisanych prozą przynależy do epiki. Spotyka się co prawda tak zwaną prozę poetycką, jednak jest ona zjawiskiem dość rzadkim. liryka epika podmiot wypowiadający podmiot liryczny narrator bohaterowie (poza podmiotem) tylko w liryce sytuacyjnej zazwyczaj występują forma tekstu zazwyczaj wiersze zazwyczaj proza, istnieje jednak wiele gatunków z definicji wierszowanych tematyka przeżycia wewnętrzne podmiotu lirycznego świat przedstawiony, wydarzenia dominujące formy wypowiedzi zazwyczaj monolog liryczny rzadziej: opis (liryka opisowa), opis sytuacji (liryka sytuacyjna), dialog (w liryce sytuacyjnej) narracja, opis, dialog 1 (wróć) 2 (wróć) 3 (wróć) 4 (wróć) 5 (wróć) 6 (wróć) Share on Facebook
Kali4444 Narrator- występuje w utworach epickichnarracja- sposób wypowiedzi w utworze epickimfikcja- to utwór literacki, w którym występują; ludzie,przedmioty, zwierzęta nie istniejące w rzeczywistości utwory realistyczne- to takie, które mogą sie wydarzyć utwory fantastyczne- ma wszystko zmyślone mam nadzieję, że pomogłem ;> 3 votes Thanks 2
Powieść - gatunek literatury pięknej, utwór narracyjny, opisujący zwykle rozbudowany ciąg powieść jest pisana prozą, w której występują liczne dialogi. Posiada takżewszystkowiedzącego, anonimowego narratora i wielowątkową, liniową, chronologiczną - sposób wypowiedzi w utworze epickim, mający na celu przedstawienie zdarzeń wokreślonym porządku przedstawiony 1. Czas Akcji- musimy uścislic kiedy rozgrywa się akcja2. Miejsce Akcji- musimy podac gdzie rozgrywa się akcja3. Bohaterowie(Pierwszy plan,drugi plan,epizoci- czyli osoby spotykane tylko raz)4. Przebieg wydarzeń ( najczęściej plan lub informacja, o czym jest dany utwór )Fabuła - układ zdarzeń w świecie przedstawionym utworów epickich i dramaturgicznych, a takżefilmów i gier komputerowych. Zdarzenia składające się na fabułę składają się zarazem na zdarzenia wprzedstawionych w danym utworze losach - całość zdarzeń przedstawionych w utworze, wydarzenia połączone ciągiem przyczynowo -skutkowym. Składają się na nią wszystkie wątki: główne, poboczne i epizodyczne. Akcja obejmujewyłącznie wydarzenia, których jesteśmy "bezpośrednimi" uczestnikami, czytając - ciąg zdarzeń o więzi przyczynowo-skutkowej, skupionych wokół jednej postaci bądź więcej,dotyczących ich wzajemnych relacji. Jest to część składowa fabuły utworu literackiego, filmowegoitp. (przy czym sama fabuła może być jedno- lub wielowątkowa).Określcie formy podawcze epiki:obecność narratoraświat przedstawionyfabuła (oraz układ przyczynowo-skutkowy zdarzeń)zapis prozą (wyjątki – epopeja, powieści poetyckie)wiele wydarzeń i miejsc akcjiOpis - w epice jeden z podstawowych elementów narracji. Przedstawia przede wszystkim charakter iwygląd postaci oraz tło wydarzeń, takie jak czas i miejsce akcji (np. opis przyrody).Opowiadanie - krótki utwór literacki o prostej akcji, niewielkich rozmiarach, najczęściejjednowątkowej fabule, pisany prozą. Posiada postacie drugoplanowe, opisy i refleksje. Dialog - rozmowa dwóch lub większej liczby osób. Dialog występuje w utworach literackich: wdramacie stanowi podstawową formę wypowiedzi, w epice obok narracji stanowi jedną z - dłuższa wypowiedź jednej osoby kierowana do siebie albo bezpośrednio do widza lubczytelnika
Utwory epickie mogą mieć formę prozatorską albo wierszowaną, zawsze jednak opowiadają jakąś historię. Epos albo epopeja to gatunek wywodzący się ze starożytności. Do jego podstawowych cech należą: wierszowana forma, podział na części (np. „Pan Tadeusz” składa się z dwunastu ksiąg) wielowątkowość, liczne opisy i dygresje czyli odejścia od głównego wątku, bogaty w środki stylistyczne język (np. porównania homeryckie) wszechwiedzący narrator, ukazanie losów bohaterów na tle ważnych, przełomowych wydarzeń, ukazanie ingerencji bogów w losy bohaterów. Za twórcę eposu uznaje się Homera, autora „Iliady” i „Odysei”. Polską epopeją narodową jest „Pan Tadeusz” Adama Mickiewicza. Z innych bardziej znanych eposów warto wymienić: niemiecką „Pieśń o Nibelungach”, francuską „Pieśń o Rolandzie” czy angielskiego „Beawulfa”. Bajka również jest gatunkiem wywodzącym się z antyku. Często łączy cechy przynajmniej dwóch z trzech rodzajów literackich, co jest cechą gatunków synkretycznych. Do rozwoju tego gatunku przyczynił się Ezop, twórca bajek zwierzęcych. Zwierzęta, pod postaciami których kryją się rozmaite ludzkie cechy, są często bohaterami bajek, dlatego jest to gatunek alegoryczny. Każda bajka zawiera morał, jest to więc gatunek dydaktyczny, pouczający. Istotną rzeczą jest też aktualność i uniwersalność przekazu zawartego w bajkach. Krótkie, kilkuwersowe utwory to bajki epigramatyczne, dłuższe to bajki narracyjne. Zawsze są to utwory wierszowane. Baśń jest utworem fantastycznym, gdzie bohaterowie dzielą się na dobrych i złych, a dobro zawsze zwycięża. Baśń przepełniona cudownością uczy właściwych moralnie i etycznie zachowań. Legenda podobnie jak baśń jest utworem fantastycznym, przepełnionym cudownością, ale jest to opowieść związana z autentycznymi miejscami, wydarzeniami czy postaciami. Początkowo tematem legend było życie świętych czy męczenników np. Legenda o świętym Aleksym. Utwory te miały charakter moralizatorski, ukazywały wzory zachowań. Od XVIII wieku legendami nazywa się także podania ludowe. Romans rycerski (Chanson de geste) to wierszowany utwór o losach i przygodach rycerzy, ukazujący wzór postępowania, opiewający rycerskie dokonania. Arcydziełem gatunku jest francuska „Pieśń o Rolandzie”. Nowela jest utworem jednowątkowym o przejrzystej fabule i prostej konstrukcji z wyraźnie zarysowanym punktem kulminacyjnym, po którym następuje rozwiązanie akcji i puenta. Wątek osnuty jest wokół jakiejś postaci np. Skawińskiego w „Latarniku” czy wodza plemienia Czarnych Wężów w noweli „Sachem”. Opowiadanie to podstawowa forma wypowiedzi narracyjnej. Od noweli odróżnia go większa swoboda konstrukcji, obecność wątków pobocznych, epizodów czy postaci drugoplanowych. Tematyka opowiadań może być rozmaita, realistyczna lub fantastyczna. Powieść jest wielowątkowym utworem fabularnym o obszernej treści. Wyróżniamy wiele różnych typów powieści: historyczna, gdzie wątki fabularne przedstawione są na tle wydarzeń historycznych np. „Krzyżacy”, fantastyczna np. „Władca pierścieni”, fantastycznonaukowa, obyczajowa, przygodowa, detektywistyczna, psychologiczna czy biograficzna. Przypowieść albo parabola to opowiadanie alegoryczne i pouczające, w którym przedstawiona treść jest pretekstem do ukazania uniwersalnych prawd moralnych np. przypowieść o Synu Marnotrawnym czy przypowieść o Miłosiernym Samarytaninie. Powiastka filozoficzna – to rodzaj utworu fabularnego pisanego prozą, gdzie opowiadane wydarzenia mają zilustrować jakąś myśl filozoficzną, postawę wobec życia. Przykładem takiego utworu jest „Mały Książę” A. de Saint Exupery’ego, gdzie zawarta jest próba odpowiedzi na pytania związane z takimi wartościami jak przyjaźń czy miłość.
sposób wypowiedzi w utworze epickim
